Tuesday, December 26, 2023

ශ්‍රී ලංකාවේ වෙස් මුහුණු

මහා සම්මත රජුගේ බිසවට නාට්ය දැක සිනාසීමට ඇති වූ දොල දුකක් සංසිඳීමට විශ්මකර්මයා ලවා සක්ර දෙවියා විසින් සාදවන ලද බව තමයි වෙස් මුහුණේ උපත ගැන පැරණි පොත පතෙහි සඳහන් වෙන්නේ. වෙස් මුහුණු බොහොමයක් මෙම කෝලම් නාට්ය සහ පහත රට නර්තනය හා සම්බන්ධයි.
 

 
 

වෙස් මුහුණු කියන සැනින් අපේ හිතට නැගෙන්නේ දකුණු ලක පිහිටි අම්බලන්ගොඩ නගරයයි. නමුත් මෙම වෙස් මුහුණු කර්මාන්තය අම්බලන්ගොඩට පමණක් සීමා වූ දෙයක් නොවන අතර මාතර, ගාල්ල, මිරිස්ස, උඩුපිල, දෙවුන්දර, හොරණ, ඔලබොඩුව, ගම්පහ හා මහනුවර ආදී ප්රදේශ වලත් මෙම වෙස් මුහුණු කර්මාන්තය බොහෝ සෙයින් ව්යාප්තව පවතී.





 
වෙස් මුහුණු සෑදීම සඳහා යොදාගන්නේ කඳුරු, රුක්අත්තන වැනි සැහැල්ලු ලී වර්ගයි. ගොඩකඳුරු සහ වෙල්කඳුරු යනුවෙන් කඳුරු වර්ග දෙකක් ඇති අතර මෙයින් වෙස් මුහුණු සෑදීම සඳහා වඩාත් සුදුසු වන්නේ වෙල්කඳුරු ලීයයි. වෙස් මුහුණු කැපීමට අනෙකුත් ලී වර්ග වලට වඩා කඳුරු ලීයම විශේෂිත වන්නේ එය කල්පවතින, සතුන්ගේ හානි වලින් අවම සහ කැටයම් කැපීමට පහසු ලීයක් වන නිසයි. සාමාන්යයෙන් මෙම ලී පළමුව ඝන කපා ඉන්පසු දුමේ තබා පදම් කරගනු ලැබෙයි. එවිට මෙම කඳුරු ලීය වසර 300 ක පමණ කාලයක් උවත් නිරුපද්රිතව තබාගත හැකි බව පැවසෙයි. මෙම වෙස් මුහුණු ඔප දැමීම සඳහා අතීතයේදී භාවිතා කර ඇත්තේ දෙල් ගසේ ඇති සිහින් කහ පැහැති කොළයයි.
 
මෙම වෙස් මුහුණු කලාවේ ඉතිහාසය ගැන කතාකරන විට මෙය මහාසම්මත රජ දවසටම දිවයයි. ලංකාවේ රජකම් කළ මහාසම්මත රජුගේ බිසව වූ මැණික්පාල දේවියට දරු ගැබක් පිළිසිඳ ගත් අතර එම දේවියට දොළ දුකක් ලෙස ඇතිවූයේ උසුළු විසුළු සහිත නැටුම් බැලීමටයි. නමුත් එවැනි ප්රාසාංගික අත්දැකීමක් ලබාදිය හැකි කෙනෙකු රටේ එවකට නොවූ නිසා රජු විශාල ගැටළුවකට මුහුණ දී සිටියා. අන්තිමේදී මෙම ගැටළුව සක්ර දේවේන්ද්රයා වෙතද සැලවුන අතර සක්ර දෙවියන් තමාගේ විශ්වකර්ම දිව්ය පුත්රයාට මෙයට කෙසේ හෝ පිළියම් යොදන ලෙස උපදෙස් දුන්නා. ඉන්පසු මෙම විස්කම් දෙව් පුතු විසින් උසුළු විසුළු සහිත නැටුම් වර්ග හා ඊට අදාළ වෙස් මුහුණු කැපීම සම්බන්ධයෙන් ලියවුණු ග්රන්ථ රාශියක් මහාසම්මත රජුගේ රාජ උද්යානයේ දමා ගිය අතර එම ග්රන්ථයන්ට අනුව වෙස් මුහුණු කපා එම කෝලම් රඟ දැක්වීමෙන් අනතුරුව එම රජ බිසවගේ දොළදුක සංසිඳුන බවත් ඉන්පසු මෙය කලාවක් ලෙස ලංකාවේ ස්ථාපිත වූ බවත් ජනප්රවාදයේ සඳහන් වෙනවා. 

වෙස්මුහුණු වර්ග

සැහැල්ලු‚කල්පවතින ලී වර්ගයක් වන වෙල්කදුරු සහ රුක්අත්තන යන ලී වලින් වර්තමානයේ වෙස්මුහුණු නිම වේ․ශ්‍රී ලංකාවේ වෙස්මුහුණු කලාව විවිධ සංස්කෘතීන් නිර්මාණය කරන අතර මෙය ආසියාවේ සංස්කෘතිය ඔප් නැංවීමට මහගු වූ දායකත්වයක් ලබාදෙන බව කිව හැකිය․ලංකාවේ භාවිතාවන වෙස්මුහුණු වර්ග කීපයකි․

  1. සන්නි වෙස්මුහුණු
  2. කෝලම් වෙස්මුහුණු
  3. රාක්ෂ  වෙස්මුහුණු
  4. සත්ව වෙස්මුහුණු
  5. යක්ෂ වෙස්මුහුණු
  6. මිත්‍යා වෙස්මුහුණු
  7. මනුෂ්‍ය වෙස්මුහුණු
  8. පාලිය වෙස්මුහුණු
  9. දේව වෙස්මුහුණු

මේ අතරින් ශ්‍රී ලංකාවේ බහුලව භාවිතාවන වෙස්මුහුණු වර්ග දෙකක් ලෙස සන්නි වෙස්මුහුණු හා කෝලම් වෙස්මුහුණු හැදින්වීමට පුලුවන්․ මේවා වැඩිපුර ම භාවිත කරන ලද්දේ ශාන්තිකර්මවලදී ය․ කෝලම් වෙස්මුහුණු භාවිත කරනු ලබන්නේ හාස්‍ය ජනිත කරවීම උදෙසා ය․සමාජයේ ඇති විවිධ චරිත උපහාසයට ලක් කිරීමත්‚ අධිරාජ්‍ය පාලනය උපහාසයට ලක්කිරීමත්‚කෝලම් නාට්‍ය සම්ප්‍රදාය භාවිත කරනු ලබයි․කෝලම් වෙස්මුහුණු කලාව කැට වෙස්මුහුණු සහ රාක්ෂ වෙස්මුහුණු ලෙස උප කොටස් දෙකකින් යුක්ත වේ․ කැට වෙස්මුහුණු ලෙස සැල‌කෙන්නේ මිනිස් මුහුණට සමාන ප්‍රමාණයෙන් කුඩා වෙස්මුහුණු යි․ජසයා සහ ලෙංචිනා කෝලම් මීට උදාහරණ ලෙස දැක්වීමට පුළුවන්․

අපිට වෙස් මුහුණු "කෝලම් වෙස් මුහුණු" සහ "ශාන්තිකර්මයන් සඳහා භාවිතා කරන වෙස් මුහුණු" ලෙස වෙස් මුහුණු ප්රධාන ආකාර 02 කින් දැකිය හැකියි.
 

කෝලම් වෙස් මුහුණු
 
මේවායේ විවිධ වෙස් මුහුණු තාත්වික, බියමුසු ස්වරූපයන් උසුලයි.
මෙම කෝලම් වෙස්මුහුණු චරිතයේ ස්වභාවය අනුව කොටස් 03 කට වර්ග කළ හැකියි.
 
මානුෂික චරිත
මෙම වෙස්මුහුණු තාත්වික වේ.
උදා:- ජසයා, ලෙන්චිනා, නොංචි, අණබෙරකරු, පොලිස්කාරයා, මුදලි, මනමේ රජු, බඹදත් රජු
 
අධි මානුෂික චරිත
මෙම වර්ගයට අදාල වෙස් මුහුණු බියමුසු ස්වරූපයක් උසුලයි.
උදා:- නාග රාක්ෂ, ගුරුළු රාක්ෂ, මරු රාක්ෂ, ගරා යකා, නාග කන්යා, සුරඹාවල්ලි, නාරිලතා
 
සත්ත්ව චරිත
උදා:- සිංහ, ගොං, කොටි
 
ශාන්තිකර්ම සඳහා භාවිත වෙස් මුහුණු

ශාන්තිකර්මයන් සඳහා භාවිත වන වෙස් මුහුණු විසුළුය. එමෙන්ම බියකරුය. මෙම වෙස් මුහුණු "සන්නි" හා "පාලි" වශයෙන් කොටස් 02 කි. 
 
පාලිය වෙස් මුහුණු

ශාන්තිකර්මයේ දී සන්නි යකුන් ප්‍රථම දහඅට පාලිය පැමිණෙයි.මොවුන් වෙසමුණි රජුගේ අනුගාමිකයන් වන අතර ඔවුන් පැමිණෙන්නේ සන්නි යකුන් පැමිණීම ඉස්මතුවෙන් එම භුමිය පවිත්‍ර කිරීමට හා ඔවුන්ට අවශ්‍ය පිදවිලි සකසා තැබීමට ය.හාස්‍ය උපදවන මෙන්ම යක්ෂ ස්වරූපයක් ද දැක්වෙන අයුරින් වෙස්මුහුණු හා ඇදුම් පැළදුම් වලින් සැරසී පැමිණේ.ඉන්පසුව සන්නි යක්ෂයින් රඟමඩලට ගෙන්වා ඔවුනට නියමිත දොළපිදේනි ආදිය කැප කර දීම සිදුකිරීමෙන් පසු ආතුරයාගේ ලෙඩ දුක් ‚දෝෂ දුරුවන බවට විශ්වාස කෙරේ.එකකට එකක් වෙනස් වෙස්මුහුණු පැළඳ මෙහිදී රංගනයේ යෙදේ.පහත දැක්වෙන්නේ එම පාලි දහඅටයි.

  • දුන්න පාලිය
  • පොල්මල් පාලිය
  • දළුමුර පාලිය
  • මුගුරු පාලිය
  • විලක්කු පාලිය
  • කොළඅතු පාලිය
  • මිනීහිස පාලිය
  • වාලුගෙඩි පාලිය
  • තැඹිලි පාලිය
  • පොත්කඩ පාලිය
  • පන්දම් පාලිය
  • තුවක්කු පාලිය
  • කළස් පාලිය
  • අඟුරු දුම්මල පාලිය
  • කුකුළු පාලිය
  • දුම් පාලිය
  • සළු පාලිය
  • කෙණ්ඩි පාලිය
පාලි වෙස් මුහුණු
 
තොවිලයක් කරන තැනට තොවිලයට අවශ්ය විවිධ කළමනා රැගෙන එන අය මෙනමින් හැඳින්වේ. පාලි වර්ග 12 ක් ඇති අතර "දොළොස් පාලිය" යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ මෙයයි. සළුවක් අතින් අරන් එන තැනැත්තා සළු පාලිය ලෙසත්, කුකුළෙක් අතින් අරන් එන තැනැත්තා කුකුල් පාලිය ලෙසත්, තැඹිලි අතින් අරන් එන තැනැත්තා තැඹිලි පාලිය ලෙසත් යනාදී වශයෙන් හඳුන්වනු ලබයි.
 
උදා:- පන්දම් පාලිය, සළු පාලිය, කුකුළු පාලිය, දළුමුර පාලිය
මෙම වෙස්මුහුණු වර්ණ ගැන්වීමට රතු, කහ, නිල්, කොළ ආදී වර්ණයන් ප්රධාන වශයෙන් යොදාගනී.

රංගභූමිය ආලෝකවත් කරමින් ප්‍රථමයෙන් පැමිණෙන්නේ පන්දම්  පාලිය යි.සෙසු පාලිවලට පැමිණීමට දෙවිදේවතාවන්ගෙන් වරම් ලබා ගැනීම මෙම පාලියේ ප්‍රධාන කාර්යය යි.රංග භූමිය පිරිසිදු කිරීමේ අරමුණින් භාජනයක දුම්මල දමා දුම් අල්ලමින් පැමිණෙන මෙම පාලිය සෑම දිශාවකට ම කඩුව කරකවමින්  හා ගැසීමෙන් නර්තනයක් ඉදිරිපත් කරයි.එසේ කිරීම නිසා එම ස්ථානයේ දැනටත් පවතින්නා වූ සියලු දෝෂයන් දුරු  වී සෙත් ශාන්තිය ලබා දේ.දෙවියන් පිදීම සඳහා මැටි බඳුනක් පොල් මලක් තබාගෙන මීළගට පැමිණෙන්නේ කලස් පාලිය යි.මෙහිදී පැමිණෙන සෑම පාලියක් මයකුන්ට අවශ්‍ය පූජා භාණ්ඩ රැගෙන පිවිසේ.කුකුළු පාලිය පැමිණීමෙන් එය මනාව පැහැදිලි වේ.කෙන්ඩි පාලිය කෙණ්ඩියක් ද‚ සළු පාලිය සළුවක් ද ‚දළුමුර පාලිය බුලත් ද‚තැඹිලි පාලිය තැඹිලි ගෙඩියක් ද‚අතු පාලිය අතු ද, අතැතිව රඟමඩලට පැමිණේ.දුනු පාලිය දුන්නක් හා ඊයක් ද, මුගුරු පාලිය මගුරක් ද, රැගෙන යකුන්ගේ පැමිණීමට බාධාවන වෙනත් යකුන් පළවා හරී.මෙසේ පැමිණි සෑම පාලියක් ම  නොයෙක් විහිළු තහළු සමඟින් ප්‍රේක්ෂකයන් සිනහවට ලක් කරවමින් එමගින් ආතුරයාගේ හිස පිරිසිදු කර ඔහුට සුවයක් ලබා දේ.මෙසේ දහඅට පාලිය පැමිණීමෙන් පසුව එම ස්ථානය ආරක්ශා සහිතවත්, පිරිසිදුවත් තිබෙනු දුටු සන්නි යක්ෂයෝ ඔවුන්ට අවශ්‍ය පුද පූජා දැක එම ස්ථානයට පැමිණෙති. 

සන්නි වෙස් මුහුණ

ලංකාවේ පහතරට ප්‍රදේශවල ප්‍රසිද්ධව පැවති එනම් පහතරට නර්තන සම්ප්‍රදායට අයත් ශාන්තිකර්මයක් ලෙස දහ අට සන්නිය දැක්විය හැක.මෙය සිදු කරන්නේද අදෘශ්‍යමාන බලවේගවලින් මිනිසුන්ට සිදුවන ලෙඩ දුක් කරදර දුරු කිරීම සඳහා ය.ලංකාවේ ප්‍රකට දේවාල ආශ්‍රිතව දහ අට සන්නිය රඟ දැක්වේ.මේ ශාන්ති කර්මය සඳහා ආතුරයාගේම නිවස ඉදිරිපිට ඉඩකඩ සහිත භූමියක් යොදා ගනු ලබන අතර‚මඩුවක් පිළියෙල කරන්නේ නැත.  

දෙවියන්ගෙන් ඇතිකරන ලෙඩ රෝග වර්ග 18 ක් මෙම සන්නි 18 න් පෙන්නුම් කරන අතර "දහ අට සන්නිය" ලෙස හඳුන්වන්නේ එම සන්නි වර්ග 18 යි.

දහඅට සන්නිය යනු වමනය ඇති  වන ආමාශගත රෝග‚භූත බැල්මෙන් ඇති වූ මානසික රෝග‚භූත බැල්මෙන් ඇත් වූ උන්මාදය‚ බිහිරි බව‚ වසංගත රෝග මැලේරියාව වැනි උණ ඇති කරන රෝග, නපුරු සිහින පෙනීම, තාවකාලික උන්මාදය,පිත්තාශය ආශ්‍රිත රෝග, සෙම හා අපස්මාරය ආදී විවිධ ලෙඩ රෝග වලින් වැලකීමට ගම් වලට සෙත ශාන්තිය පතා කෙරෙන ශාන්තිකර්මයකි. දහඅට සන්නිය නැටීමට යොදා ගන්නා මේ වෙස් මුහුණු වලින් එකක් තේරුම නොදැන ඔබේ නිවසේත් අලංකාරයට තියා තියෙනවද කියලා බලන්න. 

 


දහඅට සන්නියට අයත් සන්නි වර්ග වනුයේ...
01. භූත සන්නිය
02. අභූත සන්නිය
03. අමුක්කු සන්නිය
04. ගෙඩි සන්නිය
05. වාත සන්නිය
06. කණ සන්නිය
07. පිත් සන්නිය
08. බිහිරි සන්නිය
09. ගොලු සන්නිය
10. මුර්තු සන්නිය
11. දෙමළ සන්නිය
12. නාග සන්නිය
13. කොර සන්නිය
14. ගිනිජල සන්නිය
15. ගුල්ම සන්නිය
16. සීතල සන්නිය
17. දේව සන්නිය
18. කෝල සන්නිය
 
 
 
සන්නි ආරම්භයේ පටන්ම යාග ඇදුරන්ට අවශ්‍ය දේ සම්පාදනය කරමින්‚සියලු ආවතේව කටයුතු සිදු කරන්නා ‘කොට්ටෝරුවා’යනුවෙන් හඳුන්වයි.ප්‍රථමයෙන් ම මෙහිදී සිදු වන්නේ දහ අට සන්නියේ විචිත්‍රම අංගයක් වන සැන්දෑ සමය යි.මෙහිදී නැට්ටුවන්‚නළුවන් විසින් විවිධ රංගන රඟ දක්වයි.යක් නැටුම‚හූනියම් යක්ෂ නැටුම ,රීරියක් නැටුම ආදී යක් නැටුම් රඟ දැක්වීම ද සිදුවන අතර ,රංග භූමිය භයානක ස්වරූපයක් ගනී.ඒ ඒ යකුන් නියෝජනය වන යක්ෂ වෙස්මුහුණු පැළඳ සියලු රැඟුම් සිදුකරයි.එසේ ම මෙහිදී සියලු යකුන් සඳහා දහඅට පාලිය නැටීම සිදුකරයි.ඉන් අනතුරුව ආතුරයාට රංග භුමිය,නිරාවරණය කිරීම සිදු කරයි.එය ‘කඩ තිර ඇරීම්’ ලෙස හදුන්වයි.රෝගියා සුදු පිරුවට ඇඳ සුදුරෙදි කඩකින් සිරුර වසා හිඳ සිටියි.දහඅට සන්නිය යනු සන්න් රෝග දහඅටක් වන අතර,යක්ෂයන් දහඅටක් එම රෝග වෙනුවෙන් රැගුම් දැක්වීම සිදුකරයි.සන්නි දහඅට පහත පරිදි දැක්විය හැකි ය.
 

 
රාක්ෂ වෙස්මුහුණු
 
මෙම වෙස්මුහුණු නිවෙස්වල තබාගැනීමෙන් වාසනාව උදාවන අතර ආරක්ශාව ද සැලසෙන බව ශ්‍රී ලාංකිකයන්ගේ විශ්වාසය යි․ඇස්වහ කටවහ දෝශ සහ රෝගවලින් ද ආරක්ශාව සැලසෙන බව අපේ පැරැන්නන්ගේ අදහසයි․පහතින් සඳහන් කර ඇත්තේ ඒ වගේ වෙස්මුහුණු කීපයක්․ 

ගුරුළු රාක්ෂ මුහුණු

ගුරුළු රාක්ෂ මිත්‍යා සත්වයෙක් වන අතර නාගයින්ගේ දෂ්ට කිරීම්වලින් ආරක්ශාවීමට ගම්වල මෙම වෙස්කෝලම් නැටුම නටනු ලබයි․විශ්ණු දෙවියන්ගේ වාහනය ලෙසත් ගුරුළා සැලකේ․

නාග රාක්ෂ මුහුණු

ගුරුළු රාක්ෂ හා ප්‍රතිවාදී කෝලම් නැටුමට මෙම වෙස්මුහුණ යොදාගනී․නයිපෙන හතකින් සමන්විත මෙම වෙස්මුහුණ ලාංකික නිවෙස්වල ඔබ දැක ඇත․මෙම වෙස්මුහුණ නිවසේ තබාගැනීමෙන් සියළු අනතුරුවලින් වැලකී සිටිය හැකිබව විශ්වාස කෙරේ․

මයුර රාක්ෂ මුහුණු

මොණරකුගේ හැඩතලවලින් යුතු මෙම වෙස්මුහුණ සාමය‚සතුට‚සෞභාග්‍ය උදාකර ගැනීමට නිවෙස්වල තබාගනී․

ගිනි රාක්ෂ මුහුණු

සතුරු කරදර මගහැරී නිවසට සාමය හා මිත්‍රත්වය උදාකරන බව මෙමඟින් සංකේතවත් කෙරේ.


 
 

ගරා රාක්ෂ මුහුණු

ඇස්වහ කටවහ දෝශ මගහැරීමට මෙම ගරා යකුන්ගේ වෙස්මුහුණ නිවෙස්වල එල්ලා තැබෙනවා․කෝලම් නැටුම්වල එක් නර්තන අංගයක් ලෙස ගරා යක් නැටුම හැඳින්විය හැකියි․


යක්ෂ වෙස්මුහුණු

පෙර ඡන්මවල දී කළ පාපකර්ම හේතුවෙන් යකුන්ට හිමිවන්නේ පහත් තත්ත්වයකි.මිනිසුන් බිය ගන්නා හා යකුන් මිනිසුන්ට ආරූඪ වීමෙන් මිනිසුන් ලෙඩකිරීමේ අපූරු බලයක් මොවුන්ට ඇත.යකුන් පස්දෙනෙකු මෙහිදී දැක්විය හැකියි.

කළු යකා :- කුඩා දරුවන් හා ගැහැණු පක්ෂය රෝගාතුර කරවයි.එමෙන් ම තරුණ අයට රාග අධික සිහින දැකීමට ද මොහු දක්ෂ යි.

රීරි යකා :- ලේ ආශ්‍රිත රෝග සෑදීම මොහුගේ කාර්යයි.

මහසෝනා :- මොහු මිනිසුන් බියගන්නා උණ කරවයි.

හූනියම් යකා :- ප්‍රධාන යකුන් පස්දෙනාගෙන් කෲර ම යකු මොහු ය.මොහු දවල් කාලයේ සූනියම් දේවතාව ලෙස සිටියි.රාත්‍රියේදී මිනිසුන් ලෙඩ කරයි.

අභිමාන යකා:-මොහු මිනිසුන්ගේ මනස ලෙඩ කරයි.මිනිසුන් බිය ගන්වයි.

රෝගයන් සුවපත් කිරීමේ අරමුණින් ශාන්තිකර්මයක් කිරීමේ දී මෙම ප්‍රධාන යකුන් තොවිල්පලට කැදවනු ලබයි.එහිදී මහඇදුරා එම යකාගේ ක්‍රියාවන් ආතුරයාට බලපාන ආකාරය විස්තරාත්මකව ඉදිරිපත් කරයි.මෙම යකුන් යාගපොලට පැමිණි පසු ඔවුනට අයත් දොලපිදේනි ආදිය පුද කිරීමෙන් අනතුරුව ආතුරයා අතහැර යා යුතු ය.

 



 

No comments:

Post a Comment

ඇත්කද ලිහිණි කෝලම

කෝලම් යන වචනය දෙමළ භාෂාවෙන් සිංහලයට පැමිණි වචනයකි. දෙමළ භාෂාවේ කෝලම් යන නාමයට විවිධාර්ථ ඇත. ඒවා ලස්සන, අලංකාරය, පාට, හැඩය, රූපය, ආකෘතිය, රටා...