කැලණියේ දේවදූත පෙරහැර ආරම්භ වූයේ වර්ෂ 1927 න් ආරම්භ කල දුරුතු මහා පෙරහැරත් සමඟය. කැලණිය රජ මහා විහාරස්ථානයේ දී “දුරුතු පෙරහැර” නමින් පෙරහැරක් සෑම වසරකම
දුරුතු (ජනවාරි) මාසයේ පුර පසළොස්වක පොයා දිනයේ දී ම පවත්වනු ලැබේ. මෙම අවස්ථාවට දිවයිනේ සෑම ප්‍රදේශයකින්ම සිය දහස් ගණනක් ජනයා සහ විදේශීය සංචාරකයින් සිය ගණනක් මෙම දර්ශනීය සංදර්ශනය නරඹති.
"උපන් දා සිට කරපු පව් නැත වරක් වැන්දොත් කැලණියේ"
"THE SIN OF A LIFE TIME ARE ALL RENDERED NULL ONCE
"THE SIN OF A LIFE TIME ARE ALL RENDERED NULL ONCE
KELANIYA IS WORSHIPED, A SINGLE TIME."
කැලණිය දුරුතු පෙරහැර, ජාතියේ පැරණි ආගමික චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර සහ චාරිත්‍ර නිරූපනය කරන චාරිත්‍රයකි. එය රටේ පැරණි සම්ප්‍රදායන් සහ සංස්කෘතික උරුමයන් ප්‍රදර්ශනය කරයි. එය දිවයිනේ බුදුදහම සහ බෞද්ධ පිළිවෙත් වටා යුග ගණනාවක් පුරා වර්ධනය වූ පැරණි සම්ප්‍රදායික ජනප්‍රවාද, ජන සංගීතය සහ රිද්මයානුකූල නැටුම් ආකෘති සහ බෙර වාදනය ලොවට විදහා දක්වයි.
කැලණි පෙරහැර නමින් ප්‍රචලිත මෙම මහා සංදර්ශනය ප්‍රථම වරට ආරම්භ කරන ලද්දේ 1927 දීය. එහි පුරෝගාමියා වූයේ සේදවත්ත වලව්වේ හෙලේනා විජේවර්ධන මහත්මියගේ ආදරණීය පුත්‍රයා වූ දොන් වෝල්ටර් විජේවර්ධන මහතාය. එහි ආරම්භයේ දී එය කොටස් දෙකකින් සමන්විත විය - බුද්ධ ධාතු වන්දනාව සඳහා පවත්වන ලද ධාතු පෙරහැර සහ කැලණියේ අනුශාසක දෙවියන් වන විභීෂණ දෙවියන්ට කැප වූ විභීෂණ දේවාල පෙරහැර. පසුව තවත් කොට්ඨාශ දෙකක් එකතු කරන ලදී, පළමුවැන්න1930 දී, ශ්‍රී ලංකාවේ අනුග්‍රාහක දෙවියා වන විෂ්ණු දෙවියන්ට ගෞරවයක් වශයෙන් සහ දෙවැන්න 1954 දී, කතරගම යුද්ධයේ දෙවියන් සහ අනුග්‍රාහක දෙවි වූ ස්කන්ධ කුමාරට කැප කිරීම සඳහා ය.
ඓතිහාසික දුරුතු මහා පෙරහැර
එබැවින් අද දුරුතු පෙරහැර සමන්විත වන්නේ බුද්ධ ධාතූන් වහන්සේලා සහ විෂ්ණු, කතරගම සහ විභීෂණ යන දේවාල තුනේ පෙරහැර තුනකින් ය. ධාතු පෙරහැර ප්‍රමුඛත්වය ගෙන සෑම විටම ධාතු වන්දනාව සඳහා නායකත්වය දෙන අතර විෂ්ණු, කතරගම, විභීෂණ යන දේවාල පෙරහැර තුනම ඒවායේ ප්‍රමුඛතා අනුපිළිවෙලට අනුව ගමන් කිරීමට සලස්වයි. විභීෂණ, ආගන්තුක දෙවියන් නිසා අනෙක් දෙවිවරුන් දෙදෙනාට මුල් තැන දෙනවා.
ඇත්ත වශයෙන්ම පෙරහැර යනු දුරුතු මාසයේ හෝ ජනවාරි මාසයේදී බුදුන් වහන්සේගේ ප්‍රථම ලංකාගමනය සිහිපත් කිරීම සඳහා විහාරස්ථානයේ වාර්ෂිකව පවත්වනු ලබන ආගමික උත්සවයක උච්චතම අවස්ථාවයි. මෙම සංස්කෘතික චාරිත්‍රය හා සම්බන්ධ ආගමික උත්සව හා උත්සව මාසයක පමණ කාලයක් පවතී. එය සාමාන්‍යයෙන් දෙසැම්බර් පුර පසළොස්වක පොහොය දිනයේ සිට (උඳුවප්) ජනවාරි පුර පසළොස්වක පොහොය දිනය දක්වා (දුරුතු) දක්වා විහිදේ.
වර්ෂ 1927 දී මහනුවර ඇසළ පෙරහැරට සමාන සංස්කෘතික සංදර්ශනයක් දොන් වෝල්ටර් විජේවර්ධන මහතා විසින් ආරම්භ කරන ලදී. එය දුරුතු පෙරහැර ලෙස නම් කර ද්වන්ද සටනක් ඇතිව පැවැත්විණි. පළමුවැන්න වූයේ දුරුතු (ජනවාරි) මාසයේ දී බුදුරදුන්ගේ ප්‍රථම ලංකාගමනය සිහිපත් කිරීමයි. දෙවැන්න 1927 දී කැලණියේ ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු ආරම්භ කිරීම සනිටුහන් කිරීමටයි. ප්‍රදේශයේ ප්‍රසිද්ධ බෞද්ධයන් රැස්වීමක් සඳහා කැඳවන ලදී. ඒ සඳහා දායක සභාව නමින් සංවිධායක කමිටුවක් ද පිහිටුවන ලදී. විජේවර්ධන මහතා කොඩිඇඳුම් පැළඳුම්, ඇඳුම් පැළඳුම් සහ අනෙකුත් අවශ්‍ය උපකරණ තම වියදමින් කරවා ගත්තේය. හාමුදුරුවෝ. විහාරාධිපති මාපිටිගම ධම්මක්ඛිති හිමියෝ විජේවර්ධන මහතා සමඟ ඉතා සමීපව ඇසුරු කරමින් මෙම දුෂ්කර කාර්යයට කැමැත්තෙන්ම උපකාර කළහ. දායක සභාව විසින් අවශ්‍ය මිනිසුන් සපයා දුන් අතර නර්තන ශිල්පීන්ට සහ බෙර වාදකයන්ට වැටුප් ලබාදීමට මුදල් පරිත්‍යාග කරන ලදී.
පෙරහැරට සහභාගි වීම සඳහා දිවයිනේ සෑම ප්‍රදේශයකින්ම අලි ඇතුන් ඔවුන්ගේ හිමිකරුවන් විසින් කැලණියට එවා ඇත. දිවයිනේ විවිධ පාසල් හා සම්ප්‍රදායන්ට අයත් නැටුම් සහ බෙර වාදක කණ්ඩායම් ඊට සහභාගි වූහ. විජයවර්ධන මහතාම භාරකාර හා ප්රධාන බස්නායක නිලමේ ලෙස භාරතීය ක්‍රමයට කුමාර ඇඳුමින් සැරසීපෙරහැරේ ගමන් කළේය.
විහාරස්ථානයේ නව කුටියේ සහ ධාතු කරඬුවේ වීදුරු කුටියට පිටුපසින්, මෙම අමතක නොවන සිදුවීම නිරූපණය කරන බිතු සිතුවමක් අද දක්වා ඇත. ඇත්තෙන්ම එය බැලීම වටී. ඉන්පසු වාර්ෂික අංගයක් ලෙස මෙම පෙරහැර සෑම වසරකම පවත්වනු ලැබූ අතර එය කැලණි පෙරහැර නමින් ප්‍රචලිත විය. දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයේදී ආලෝකකරණ සීමාවන් හේතුවෙන් එය තාවකාලිකව අත්හිටුවන ලද නමුත් 1944 දී නැවත ආරම්භ කරන ලදී.
දුරුතු මංගල්‍යය
ගෞතම සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේගේ තෙවන ලංකා ගමනයෙන් පාරිශුද්ධත්වයට පත් සුන්දර කළ්‍යාණි
ඟං මිටියාවතේ පිහිටා ඇති ඓතිහාසික කැළණිය රජමහා විහාරය යනු ලෝ වැසි දහසක්
ජනී ජනයාගෙන් වැදුම් පිදුම් ලබනා ලක්දිව පිහිටි මහාර්ඝ අති උතුම් වූ පුණ්‍ය භූමියකි. උතුම් පින්බිමක බුදුන් වහන්සේට ආමිස පූජාවක් වශයෙන් පෙරහර මංගල්‍යයක් පැවැත්වීම සඳහා මූලික අඩිතාලම වැටෙන්නේ 1966 වසරේ කැළණිය රජමහා විහාරස්ථානයේ විහාරවාසීව වැඩ විසූ පූජ්‍ය වත්තල සීලරතන හිමියන්ගේ සහ එවකට කැළණිය රජමහා විහාරයේ විහාරාධිපතිව වැඩ විසූ නා හිමියන්ගේ මූලිකත්වය මතයි.
දුරුතු උත්සවය අදියර තුනකින් සමරනු ලබයි. එය ආරම්භ වන්නේ සෑම රාත්‍රියකම පවත්වනු ලබන දේශනා මාලාවකින් (ධර්ම දෙසන) සතියක පිරිත් සජ්ඣායනා කිරීමේ උත්සවයකින් (පරිත්‍රාණ දෙසාන) පසුවය. ඉන් අනතුරුව මෙම චාරිත්‍රය අවසන් වන්නේ සුප්‍රසිද්ධ පෙරහැර වන පෙරහැරෙනි. පෙරහැර මංගල්‍යයේ විශේෂත්වයයි. එය දුරුතු පුර පසළොස්වක පොහොයට පෙර දින තුනක් අඛණ්ඩව රාත්‍රියේදී පැවැත්වේ.
අද ශ්‍රී ලංකාවේ මෙම සංස්කෘතික සංදර්ශනයට දිවයිනේ සෑම ප්‍රදේශයකින්ම දහස් ගණන් බැතිමතුන් සහ විදේශිකයන්, සංචාරකයින් සහ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයින් සිය ගණනක් ආකර්ෂණය කරති. 1954 වර්ෂයේ ආරම්භයේ සිටම පෙරහැර පවත්වනු ලැබුවේ උන්වහන්සේගේ දක්‍ෂ අනුශාසනා පරිදිය. වත්තල සීලරතන හිමි. පෙරහැරේ සෑම අංගයක් ගැනම ඔහුගේ නිපුණ දැනුම නිසා මෙම සංදර්ශනය මහත් ආකර්ෂණයක් බවට පත් කිරීමට ඔහු සැමවිටම සමත් විය. දැන් පූජ්‍ය මහාචාර්ය මහින්ද සංඝරක්ඛිත හාමුදුරුවෝ මේ තනතුරේ කටයුතු කරනවා. ඔහු උපකල්පනය කළ දා සිට පෙරහැර වඩාත් වර්ණවත් කිරීමට නව්‍ය නිර්මාණ රැසක් එකතු වී ඇත. (මෙම කාර්යයට උන්වහන්සේට සහය වන්නේ දහම් පාසලේ හෝ පන්සලේ දහම්පාසලේ සිසුන් සමඟ පියදස්සි හාමුදුරුවෝය.)
අද ශ්‍රී ලංකාවේ මෙම සංස්කෘතික සංදර්ශනයට දිවයිනේ සෑම ප්‍රදේශයකින්ම දහස් ගණන් බැතිමතුන් සහ විදේශිකයන්, සංචාරකයින් සහ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයින් සිය ගණනක් ආකර්ෂණය කරති. 1954 වර්ෂයේ ආරම්භයේ සිටම පෙරහැර පවත්වනු ලැබුවේ උන්වහන්සේගේ දක්‍ෂ අනුශාසනා පරිදිය. වත්තල සීලරතන හිමි. පෙරහැරේ සෑම අංගයක් ගැනම ඔහුගේ නිපුණ දැනුම නිසා මෙම සංදර්ශනය මහත් ආකර්ෂණයක් බවට පත් කිරීමට ඔහු සැමවිටම සමත් විය. දැන් පූජ්‍ය මහාචාර්ය මහින්ද සංඝරක්ඛිත හාමුදුරුවෝ මේ තනතුරේ කටයුතු කරනවා. ඔහු උපකල්පනය කළ දා සිට පෙරහැර වඩාත් වර්ණවත් කිරීමට නව්‍ය නිර්මාණ රැසක් එකතු වී ඇත. (මෙම කාර්යයට උන්වහන්සේට සහය වන්නේ දහම් පාසලේ හෝ පන්සලේ දහම්පාසලේ සිසුන් සමඟ පියදස්සි හාමුදුරුවෝය.)
දොරකඩ අස්න හා දේවදූත පෙරහැර
මහා පෙරහැරක් පැවැත්වීමට කලින් දොරකඩ අස්න සහිත අනුශාසනාවක් පැවැත්වීම බෞද්ධ සංස්කෘතියට එක්වූ අංගයක් ලෙස සැලකේ. දේවදූත පෙරහැරත් සමඟ දොරකඩ අස්න සහිත අනුශාසනාවක් පැවැත්වීමේ අදහස නම් එදින රාත්‍රී විහාරස්ථානයේ පැවැත්වෙන පිරිත් සජ්ජායනාවට සහභාගි වන ලෙසත්, සංඝයා වහන්සේලා විසින් පවත්වනු ලබන පුණ්‍යානුමෝදනාව පිළිගන්නා ලෙසත් ඉල්ලා කැලණි පෙදෙසට අධිපති විභිෂණ දිව්‍යරාජයා ප්රධාන දිව්‍ය සමුහයාට කරන ආරාධනාවයි.
දේවදූතයා විශේෂ තල්පතක ලියන ලද සංඝ ආඥාව රැගෙන කැලණි විහාරයට අයත් යැයි සැලකෙන ඉපැරැණි බෝධීන් වහන්සේ පිහිටි වරාගොඩ බෝධිරුක්ඛාරාමයට ගොස් එයින් ආශිර්වාදය ලබා සංඝ ආඥාව ඔප්පු කරයි. එසේ කර රාත්‍රී පැවැත්වෙන පරිත්‍රාණ ධර්මදේශනය ශ්‍රවණය කිරීමට පැමිණෙන ලෙස දෙවියන්ට ආරාධනා කෙරේ. දේවදූතයෙකු සොයාගැනීම විහාරාධිපතින් වහන්සේ හා දායක සභාවේ අනුග්‍රහය ඇතිව සිදු කරන්නකි. සමාන්‍යයෙන් විහාරයේ සමීපතම දායකයෙකුගේ දරුවෙකු මේ සඳහා තෝරාගැනේ.
කැලණි විහාරයේ මුල්ම දේවදූත කටයුත්ත සඳහා දේවදූතයෙකු වශයෙන් කෙනෙකු සොයාගැනීම ඉතාම අපහසු කාර්යයක් විය. කිසිම දෙමාපියෙකු මේ කටයුත්තට දරුවෙකු නොයැවු රහසක්ද විය. එනම දේවදූතයෙකු වශයෙන් කටයුතු කල කෙනෙකුට "වස් වඳින" බවක් ජනතාව තුළ තිබීමයි. මෙවන් පසුබිමක් තුළ එවකට කැලණියේ ගම්පතිව සිටි තොණ්ඩමන් ආරච්චිගේ රොමියෙල් ගෝමිස් මහතා ඔහුගේ දෙටු පුත්‍රයා ඉදිරිපත් කලේය. ඔහු නමින් රිචඩ් ගෝමස් නම් දරුවාය. ඔහු කිසිඳු බියක් හෝ සැකයක් නැතිව තමන් වෙත පැවරූ කාරිය මනාවට ඉටු කලේය.
දේවදූතයෙකු සොයා ගැනීමේ කාර්යය එදා කොතරම් දුෂ්කර වූයේ ද කිවහොත්, ඊළඟ වර්ෂයේ පැවැත්වුණ දේවදූත පෙරහැර සඳහා කෙනෙකු සොයාගැනීමට අපහසු වූයෙන් නැවත වරක් පැරණි දේවදූතයාම තෝරාගැනීමට දායක සභාවට සිදුවිය. එවරද ඔහු තමන් වෙත පැවැරුණ රාජකාරිය දේවකාරියටත් වඩා උතුම් කොට සලකා ඉටු කලේය. කැලණිය දේවදූත පෙරහැරද කුඩා පෙරහැරක් වුවද පෙරහැරකට අත්‍යවශ්‍ය සියළුම අංගයන්ගෙන් සමන්විත පෙරහැරකි. සත්පිරිත් දේශනාව අවසාන දිනයේ දේවදූත පෙරහැර පැවැත්වේ.
2024 දුරුතු මහා පූජෝත්සවයේ දේවදූත මෙහෙවර සිදුකරනුයේ විහාරස්ථ ශ්‍රී කල්‍යාණි ධර්ම විද්‍යාලයේ සහ කැලණිය ශ්‍රී ධර්මාලෝක විද්‍යාලයේ ඉගෙනුම ලබන පී. සෙදස් තේජන දම්සත් කුලකුමරු විසිනි. දොරකඩ අස්න දේශනාව රාත්‍රි 9:30ට ආරම්භ වේ.
උඩමළුව පෙරහැර
උඩමළුවේ සඳළුතලයේ පැවැත්වෙන පළමු දින පෙරහැර හඳුන්වන්නේ “උඩමළුව පෙරහැර” යනුවෙනි. පෙරහැර ආරම්භ වීමට පෙර සෑම දිනකම රාත්‍රියේදී සමාධි ප්‍රතිමාවේ ආඬේ කුටියේදී ඒ හා සම්බන්ධ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර සිදු කරනු ලබන අතර කරඬුව ප්රධාන බස්නායක නිලමේ වෙත භාර දෙන සුබ මොහොතේදී සෑම රාත්‍රියකම කාලතුවක්කුවක් පිඹිනු ලැබේ. පෙරහැර. පෙරහැරේ පළමු දිනයේ ධාතු පෙරහැර පමණක් පවත්වනු ලබන අතර එයද කුඩා පරිමාණයෙන් සිදු කෙරේ. එයට සහභාගි වන්නේ අලි ඇතුන් ස්වල්පයක් පමණි. සුපුරුදු පරිදි, කොඩි දරන්නා, කස කාරයන්, ගිනි බෝල නටන්නන්, බෙර වාදකයින් සහ නර්තන ශිල්පීන් ද සහභාගී වන නමුත් ඔවුන්ගේ සංඛ්‍යාව ඉතා අල්පය. බස්නායක නිලමේවරු සහ දායක සභාවේ (සංවිධායක කමිටු) මන්ත්‍රීවරු සුදු ඇඳුමින් සැරසී පෙරහැරේ ගමන් කරති. වර්ණවත් කොට්ටයක් මත තබා ඇති පූජනීය කරඬුව ප්රධාන බස්නායක නිලමේවරයා හෝ ඔහුගේ උපස්ථායකයා විසින් පූර්ණ ගෞරවයෙන් අතින් ගෙන යනු ලැබේ. පෙරහැර, මේ ආකාරයෙන්, පූජනීය බෝධීන් වහන්සේ, චෛත්‍යය සහ විහාරය හෝ ප්‍රතිමා ගෘහය ආවරණය වන පරිදි විහාරස්ථානයේ ඉහළ පරිශ්‍රය ආවරණය කරයි. එය වටා සම්පූර්ණ පරිපථ තුනක් සාදා නැවත දේවමාළිගාවට පැමිණේ. ඉන්පසුව පූජනීය කරඬුව එහි කුටියේ ආදේශ කරනු ලැබේ.
පහට මළුව පෙරහැර
දෙවන දින පෙරහැර පළමු වතාවට වඩා වර්ණවත් වන අතර එය වඩාත් පුළුල් හා විස්තීර්ණ පරිමාණයකින් සිදු කෙරේ. මෙවර පෙරහැරේ සංයුක්ත කොට්ඨාශ හතරම ඒ ඒ පිළිවෙලට පෙළ ගැසෙයි. ධාතු පෙරහර ගමන් කරන අතර දේවාල පෙරහැර තුන පිටුපසින් ගමන් කර වලිගය සාදයි. මෙවර පෙරහැර පහළ විහාර චතුරශ්‍රයේ වීදි සංචාරය කරන අතර එම නිසා "පහට මළුව පෙරහැර" ලෙස හැඳින්වේ. ධාතු පෙරහැරේ සර්වඥ ධාතු කරඬුව වැඩමවන ඇතා සහ දේවාල පෙරහැරවල දිව්‍ය ලාංඡන රැගත් ඇතා එක් එක් පෙරහැරේ නෛෂ්‍යකාරයා වේ. පැමිණ සිටි බස්නායක නිලමේ ඇතුළු පිරිස වහා පසුපසින් ගමන් කළහ. විහාරස්ථානය වටා එක් පරිවාරයක් සිදු කිරීමෙන් පසු පෙරහැර නැවත (ගෙවදිනව) විහාරස්ථානයට පැමිණේ.
රන්දෝලි පෙරහැර
1927 ආරම්භ කරන ලද කැලණි රජ මහා විහාරයේ වාර්ෂික දුරුතු මහා පෙරහැර මෙවර 97
වැනි වරට පැවැත්වෙයි. කැලණිය රජ මහා විහාරාධිපති හා කැලණිය
විශ්වවිද්‍යාලයේ කුලපති අග්ගමහා
පණ්ඩිත මහාචාර්ය කොල්ලූපිටියේ මහින්ද සංඝරක්ඛිත හිමියන්ගේ අනුශාසකත්වයෙන්
දායක සභාවේ සභාපති වෛද්‍ය සමන් වීරසිංහ, ප්රධාන බස්නායක නිලමේ ධම්මික
ආටිගල යන මහත්වරුන්ගේ සහභාගිත්වයෙන් පෙරහැර පැවැත්වේ. “රන්දෝලි පෙරහැර” නමින් හැඳින්වෙන තුන්වන සහ අවසන් පෙරහැර මුළු මංගල්‍යයේම උච්චතම අවස්ථාවයි. එය සාමාන්‍යයෙන් පැවැත්වෙන්නේ දුරුතු සඳට පෙර පොහොය දිනයේදීය. ශ්‍රී ලාංකේය බෞද්ධයන් මහත් උද්යෝගයෙන් හා උද්යෝගයෙන් බලා සිටින වර්ණවත් හා අසිරිමත්ම දර්ශනය මෙයයි.
පෙරහැර ආරම්භ වීමට පෙර හේවිසි බෙර නාද මධ්‍යයේ එක් එක් දේවාලවලින් ඒ ඒ දෙවිවරුන්ගේ දිව්‍ය ලාංඡන චාරිත්‍රානුකූලව පවත්වනු ලබන අතර, ඒ ඒ ඇත් පැටවුන්ගේ පිටුපස ඇති සරසා ඇති හව්ඩා වැනි නිධිය මත සුරක්ෂිතව තැන්පත් කරනු ලැබේ. අනතුරුව මහා පෙරහැරේ ආරම්භයට අදාළ උත්සව සමාධි ප්‍රතිමාවේ හෝ සමාධි පිළිමයේ කලා කුටියේදී සිදු කෙරේ. ප්රධාන බස්නායක නිලමේතුමා ප්‍රමුඛ පදවි ප්‍රාණකාර භික්ෂූන් වහන්සේලා සහ බස්නායක නිලමේවරු සමාධි ප්‍රතිමාව අබියසට රැස්ව බලා සිටිති. අනතුරුව පෙරහර චාරිත්‍ර ආරම්භ වේ.
මුලදී පන්සිල් සමාදන් වෙනවා. පූජ්‍ය විහාරාධිපති හිමියන් හෙවත් පැවිදි නායක හිමියෝ මේ මොහොතේ වැදගත්කම ගැන කෙටි දේශනයක් පවත්වති. ඊළඟට පූජාවේදී පූජනීය හංවඩුව තෙවරක් පිඹිනු ලබන අතර, දෙවියන්ගේ ආශිර්වාදය ඇතුළත් වන අතර පසුව උත්සව බෙර (මඟුල් බෙර) දරයි. අනතුරුව සෙත් පිරිත් සජ්ඣායනා මධ්‍යයේ විහාරාධිපති හිමියන් විසින් ශ්‍රී සර්වඥ ධාතු කරඬුව ප්රධාන බස්නායක නිලමේවරයා වෙත පිළිගැන්වූහ. මෙම සුබ මොහොතේදී පෙරහැර ආරම්භ වූ බව ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා කාලතුවක්කුවක් නැඟෙන අතර, එතැන් සිට පූජනීය කරඬුව ප්රධාන බස්නායක නිලමේ විසින් සම්ප්‍රදායික හේවිසි තූර්ය වාදක කණ්ඩායම සහ ඉදිරියෙන් වේදිකා නාට්‍ය ඉදිරිපත් කරමින් විහාරස්ථානයෙන් පිටතට වැඩම කරවයි. ඝණ්ඨාර මඩුවේදී, පූජනීය කරඬුව සරසන ලද හවුඩා, රන් ආලේපිත අෂ්ටාශ්‍ර ආසනය, සිරකර ඇතාගේ පිටුපස පිහිටුවා ඇති අතර පෙරහැර පහත වීථි දක්වා ඉදිරියට ගමන් කිරීමට පටන් ගනී.
පෙළපාලියට නායකත්වය දෙමින්, කස- රතිඤ්ඤා කරුවන් පැමිණ, තනි පේළියක ඔවුන්ගේ කසය නියමිත කාල පරතරයන් තුළ කඩා දමති. ඔවුන් පෙරහර එළඹෙන බව ප්‍රකාශ කරයි. ඊළඟට එන්නේ ගිනි බෝල වාදකයින් (ගිනි-බෝල කරයෝ) කණ්ඩායමක්. ඔවුන් විවිධ හැඩතලවලින් වීදියේ පෙළපාළි යමින්, නූල් සියගණනක් ගිනි බෝල පැද්දෙමින් සහ කරකැවෙමින්, විවිධ රටා සහ මෝස්තර නිර්මාණය කරමින් අහසේ ගමන් කරති. ජාතිය සංකේතවත් කරන ජාතික කොඩිය රැගත් ඇතෙකු ඔවුන් පසුපස යති. ඊළඟට එන්නේ ඒකාකාරව ඇඳගත් සම්මත දරන්නන් පිරිසක්. ඔවුන් විවිධ දිස්ත්‍රික්කවල සහ පළාත්වල (කෝරල කොඩි සහ දිසා කොඩි) වර්ණවත් බැනර් සහ කොඩි රැගෙන පේළි දෙකකින් ගමන් කරයි. හේවිසි බෙර වාදක කණ්ඩායමක් මීළඟට පැමිණෙන්නේ විවිධ බෙර පද වාදනය කරමින් ඔවුන්ගේ පදයට නටමිනි. බෞද්ධ කොඩිය රැගත් ඇතෙකු ඔවුන් පසුපස යති. දෙපස පේළි දෙකකින් තවත් සම්මත දරන්නන් පිටුපසින් වසා දමන්න. මීළඟට එන ඇතා කැලණියේ කොඩිය වන නාග කොඩිය ද, පසුව සම්මත දරන්නන් පිරිසක් ද, නැටුම් බෙර වාදක කණ්ඩායම් ද රැගෙන යති.
ඇතා පිට නැඟී එන විට පෙරමුනේ රාළ, සිරිත් ඇඳුමින් සැරසී වංශකතා හෝ ‘ලේකම්මිටිය’ අතේ තබාගෙන පැමිණෙයි. ඔහු පසුපසින් නැටුම් සහ බෙර වාදක කණ්ඩායමක් බෙර වාදනය කරමින් බෙර තාලයට නටති. මීළඟ ඇතා පිට නැගී සිටින්නේ අලි ගාල භාර ප්‍රධානියා වන ගජනායක නිලමේය. ඔහු තම කාර්යාලයේ සංකේතය වන රිදී ගෝඩයක් ඔහුගේ දකුණු අතේ රැගෙන යයි. අලි ඇතුන් පෙළක්, සම්පූර්ණ තොරණ සහ අරාව ඊළඟට පැමිණේ. කඳුකරයේ සහ පහතරට විවිධ නැටුම් පාසල් නියෝජනය කරන විවිධ ශ්‍රේණිවල නර්තන ශිල්පීන්ගේ කණ්ඩායම් කාලාන්තරවල දක්නට ලැබේ. ඔවුන්ගෙන් පසු ඔහුගේ පිරිවර සහ බෙර වාදකයින් සහ නැටුම්කරුවන් සහභාගී වන උත්සවවල ප්‍රධානියා වන කාරියකරවන-රාළ පැමිණේ. ඔවුන් පසුපස බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේලා දෙනමක්, ඔවුන්ගේ කේසර වස්ත්‍ර පැළඳ, සංඝයාගේ සහෝදරත්වය නියෝජනය කරමින් බුද්ධ ධාතු භාරකරුවන් ලෙස මෙහි වැඩම කරති. සාම්ප්‍රදායික කහ පැරසෝලය යටින් ඇවිදිමින්, ඔවුන් මත රඳවාගෙන, ඔවුන් ගමන් කරමින්, පහසු ගාම්භීර වේගයකින් තම මාවත ගමන් කරයි. ඉන්පසුව පැමිණෙන්නේ ශ්‍රී සර්වඥ ධාතු කරඬුව සිය සාරවත් ලෙස කපරාරු කර ගත් පිට මත රැගත් උතුම් උපතේ උතුම් ඇතාය. ඔහු තම පාද පිළිගැනීම සඳහා පාරේ බිම අතුරා ඇති සුදු කාපට් රෙදි (පාවඩා) ආඩම්බරයෙන් ගමන් කරමින් ඔහුගේ සියලු තේජසින් හා ගෞරවයෙන් ගමන් කරයි. තමා විසින් ඉටු කිරීමට තෝරාගෙන ඇති පූජනීය යුතුකම පිළිබඳව පූර්ණ අවබෝධයකින් යුතුව, ගාම්භීර කරුණාවෙන් ඔහු ගමන් කරන ආකාරය දැකීම ඇත්තෙන්ම පුදුම සහගතය. ඔහු ඉදිරියේ සුදු රෙද්ද විහිදුවා මිස ඔහු එක පියවරක්වත් ඉදිරියට නොයනු ඇත. පාවඩය පැතිරීමේ යම් ප්‍රමාදයක් ඔහුව හදිසියේ නතර කරනු ඇත. ඔහු දෙපස තවත් ඇතුන් දෙදෙනෙකු සිටී. ඔවුන් මත නැගී සුදු හැඳගත් සේවකයෝ දෙදෙනෙක් පූජනීය කරඬුව මත සුවඳ හකුරු ඉසිති. ඇතා යාමට පෙර උඩරට වෙස් නැටුම් කණ්ඩායමක් බෙර තාලයට නටමින්, උසස් ප්‍රශංසා පද ගායනා කරති.
ඇතා පිට නැඟී එන විට පෙරමුනේ රාළ, සිරිත් ඇඳුමින් සැරසී වංශකතා හෝ ‘ලේකම්මිටිය’ අතේ තබාගෙන පැමිණෙයි. ඔහු පසුපසින් නැටුම් සහ බෙර වාදක කණ්ඩායමක් බෙර වාදනය කරමින් බෙර තාලයට නටති. මීළඟ ඇතා පිට නැගී සිටින්නේ අලි ගාල භාර ප්‍රධානියා වන ගජනායක නිලමේය. ඔහු තම කාර්යාලයේ සංකේතය වන රිදී ගෝඩයක් ඔහුගේ දකුණු අතේ රැගෙන යයි. අලි ඇතුන් පෙළක්, සම්පූර්ණ තොරණ සහ අරාව ඊළඟට පැමිණේ. කඳුකරයේ සහ පහතරට විවිධ නැටුම් පාසල් නියෝජනය කරන විවිධ ශ්‍රේණිවල නර්තන ශිල්පීන්ගේ කණ්ඩායම් කාලාන්තරවල දක්නට ලැබේ. ඔවුන්ගෙන් පසු ඔහුගේ පිරිවර සහ බෙර වාදකයින් සහ නැටුම්කරුවන් සහභාගී වන උත්සවවල ප්‍රධානියා වන කාරියකරවන-රාළ පැමිණේ. ඔවුන් පසුපස බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේලා දෙනමක්, ඔවුන්ගේ කේසර වස්ත්‍ර පැළඳ, සංඝයාගේ සහෝදරත්වය නියෝජනය කරමින් බුද්ධ ධාතු භාරකරුවන් ලෙස මෙහි වැඩම කරති. සාම්ප්‍රදායික කහ පැරසෝලය යටින් ඇවිදිමින්, ඔවුන් මත රඳවාගෙන, ඔවුන් ගමන් කරමින්, පහසු ගාම්භීර වේගයකින් තම මාවත ගමන් කරයි. ඉන්පසුව පැමිණෙන්නේ ශ්‍රී සර්වඥ ධාතු කරඬුව සිය සාරවත් ලෙස කපරාරු කර ගත් පිට මත රැගත් උතුම් උපතේ උතුම් ඇතාය. ඔහු තම පාද පිළිගැනීම සඳහා පාරේ බිම අතුරා ඇති සුදු කාපට් රෙදි (පාවඩා) ආඩම්බරයෙන් ගමන් කරමින් ඔහුගේ සියලු තේජසින් හා ගෞරවයෙන් ගමන් කරයි. තමා විසින් ඉටු කිරීමට තෝරාගෙන ඇති පූජනීය යුතුකම පිළිබඳව පූර්ණ අවබෝධයකින් යුතුව, ගාම්භීර කරුණාවෙන් ඔහු ගමන් කරන ආකාරය දැකීම ඇත්තෙන්ම පුදුම සහගතය. ඔහු ඉදිරියේ සුදු රෙද්ද විහිදුවා මිස ඔහු එක පියවරක්වත් ඉදිරියට නොයනු ඇත. පාවඩය පැතිරීමේ යම් ප්‍රමාදයක් ඔහුව හදිසියේ නතර කරනු ඇත. ඔහු දෙපස තවත් ඇතුන් දෙදෙනෙකු සිටී. ඔවුන් මත නැගී සුදු හැඳගත් සේවකයෝ දෙදෙනෙක් පූජනීය කරඬුව මත සුවඳ හකුරු ඉසිති. ඇතා යාමට පෙර උඩරට වෙස් නැටුම් කණ්ඩායමක් බෙර තාලයට නටමින්, උසස් ප්‍රශංසා පද ගායනා කරති.
ඉහළට ඔසවා තබා ඇති වර්ණවත් පරාලයට යටින් ඇතා පිටුපසින් පැමිණෙන්නේ ප්රධාන බස්නායක නිලමේ ඔහුගේ රාජකීය ඇඳුමෙන් සැරසී සිටී. උන්වහන්සේ සර්වඥ ධාතු කරඬුවේ ගිහි භාරකරුය. ඔහුට ඉදිරියෙන් වෙස් නැටුම් කණ්ඩායමක් සහ පසුපසින් ඔහුගේ පෞද්ගලික පරිවාර විදානේ සහ උපස්ථායකයෝ සහභාගි වෙති. ඔවුන්ගේ සම්ප්‍රදායික උඩරට ඇඳුම්වලින් සැරසී සිටින මෙම සේවකයෝ ඔවුන්ගේ සම්ප්‍රදායික හෙල්ල (මුර-ආයුධ) කුඩ (සේසත්) සහ වලිග මුට්ටි කොළ (ටටාටු) රැගෙන යති. කැලණියේ ප්රධාන බස්නායක නිලමේවරයාගේ නිල ඇඳුම මහනුවර දියවඩන නිලමේවරයාගේ නිල ඇඳුමට වඩා වෙනස් ය. රන්දෝලි පෙරහැරේ ප්රධාන අංශය වන ධාතු පෙරහර මෙතැනින් අවසන් වේ. දේවාල පෙරහැර තුන දැන් ඒ ඒ අනුපිළිවෙලට අනුගමනය කරයි. සෑම පෙරහැරකම පාහේ අනුපිළිවෙල සමාන වේ. ධජ දරන්නන් හිස මත ගමන් කරයි, පසුව අලි ඇතුන් තනි තනිව ගමන් කරයි. පෙරහැරේ නර්තන සමතුලිතතාවය පවත්වා ගැනීම සඳහා හේවිසි බෙර වාදකයින් සහ විවිධ නැටුම් ආකෘතීන් ඉදිරිපත් කරන නර්තන කණ්ඩායම් අතරට එක් වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ නර්තන ප්රධාන පාසල් තුනම (උඩරට, සබරගමුව සහ පහතරට) නියෝජනය වේ. සෑම දේවාල පෙරහැරක්ම අවසන් වන්නේ දේවාල දළඳා (දේවාභරණ) රැගත් දේවාල පෙරහැරෙන් අනතුරුව සෑම පෙරහැරකම භාරකරු වන බස්නායක නිලමේවරයා සහ ඔහුගේ පිරිවර ප්‍රධානීන් සහ උපස්ථායකයන් සියලු දෙනාම ඔවුන්ගේ සිරිත් විරිත්වලින් සැරසී ගමන් කිරීමෙනි. පෙරහැර මාර්ගයේ මුළු දිගම ආලෝකමත් වන්නේ නියමිත කාල පරාසයන් තුළ ගෙන යන විදුලි පන්දම් මගිනි. පෙරහැර එහි නියමිත අනුපිළිවෙලට පහළ විහාර චතුරශ්‍රය පසුකර පිටත වීදිවලට ගමන් කරයි. අවට වීදි සියල්ලම වර්ණවත් බැනර් සහ කොඩි වලින් සරසා ඇත. බෞද්ධ කොඩිය ප්‍රදේශයේ අභිමානය ගෙන දෙන අතර වීදි දෙපස ඇති නිවාසවල සහ ගොඩනැගිලිවල මුදුනේ ලෙළදෙනු දක්නට ලැබේ.
පෙරහැරේ වලිග කෙළවර දේවාලවල පල්ලි තුනක් (රන්දෝලි) මගින් සංලක්ෂිත වන අතර ඒවා අදාළ දේවාලවල උපස්ථායකයන් විසින් රැගෙන යනු ලැබේ. පැමිණ සිටි කාන්තාවක්, ගෞරවාන්විත ඇඳුමින් සැරසී, චාමර වලිගයකින් පංකාවට පංකා ගසමින්, එක් එක් පල්ලන් අසල ගමන් කරයි. ඒ ඒ දේවාලවල කෙණ්ඩිය ඇතුළු ඒ ඒ දෙවියන්ගේ ආභරණ මේ පැලන්කේන්වල රැුගෙන යනවා. පෙරහර, මුළු මාර්ගයේම ගමන් කර දැන් ආපසු (ගෙවදිනව) විහාරස්ථානයට පැමිණේ. ධාතු කරඬුව දැන් ප්රධාන බස්නායක නිලමේතුමා විසින් ඇතාගේ පිටෙන් ගලවා හේවිසි බෙර වාදනය මධ්‍යයේ විහාරස්ථානයට වැඩම කරවා එහි කුටියේ ගෞරවයෙන් තැන්පත් කර ඇත. මේ මොහොතේ පෙරහැරේ සමාප්ති උත්සවය හඟවන්න කාලතුවක්කුවක් පිම්බෙනවා. දේවාල පෙරහැර නැවත සිය දේවාලවලට පැමිණේ. එක් එක් දේවාලයන්හි දේව ලාංඡන ඒ හා සමානව එක් එක් දේවාල වෙත ආපසු ගෙන යන අතර ඒවා කලින් තිබූ ස්ථානවලට ආදේශ කරනු ලැබේ. සියලුම බස්නායක නිලමේවරු දැන් ධාතු මන්දිරයට රැස්වී සමාප්ති උත්සවයට අදාළ පුද පූජා පවත්වති. ඉන් අනතුරුව විභීෂණ දේවාලයට පැමිණ විභීෂණ දෙවියන් වැඳ පුදාගෙන පෙරහැර සාර්ථකව අවසන් කිරීමට හැකිවීම ගැන පිංඅනුමෝදන් කරමින් පුද පූජා පවත්වති.
කැලණිය විහාරස්ථානයේ කීර්තිමත් ඉතිහාසය පුරාණ වංශකතා, සෙල්ලිපි, සාහිත්‍ය කෘති සහ පැරණි ජනප්‍රවාදවල සටහන් වී ඇති ඉතිහාස වංශ කතාව හරහා තද අකුරින් දිව යයි. බුදුන් වහන්සේ විසින්ම විශුද්ධ කරන ලද බැවින්, පෞද්ගලිකව, අද විහාරස්ථානය පවතින ස්ථානය ශ්‍රී ලංකාවේ වඩාත්ම පූජනීය ස්ථානයක් ලෙස සැලකේ. විහාරස්ථානයම රජවරුන් විසින් වන්දනාමාන කර ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලද අතර අතීතයේ සිටම ප්‍රභූන් සහ සාමාන්‍ය ජනයා විසින් ගෞරවයට පාත්‍ර වී ආරක්ෂා කරන ලදී. එය ඉතිහාසයේ අහිතකර කාල වකවානුවල සහ සතුරු කාල වකවානුවලදී උමතු විදේශීය ආක්‍රමණිකයන්ගේ සහ මිථ්‍යාදෘෂ්ටික විනාශකරුවන්ගේ සියලු සතුරු ක්‍රියාවලට නිර්භීතව ඔරොත්තු දුන්නේය. අද එය දිවයිනේ සංස්කෘතික උරුමය තුළ අපේක්ෂා කළ හැකි ස්ථානයක් භුක්ති විඳියි. පූජනීය ස්ථානය වන්දනා කිරීමට සහ එහි මූර්ති කලාත්මක සුන්දරත්වය අගය කිරීමට දිවයිනේ සෑම ප්‍රදේශයකින්ම සහ දුර බැහැර රටවල බැතිමතුන් සහ රසිකයින් මෙහි ගමන් කරති. එබැවින් නූතනයේ එය බෞද්ධ සිද්ධස්ථානයක් සහ සංචාරක ගමනාන්තයක් ලෙස වඩාත් ජනප්‍රිය හා ආකර්ශනීය වී ඇත, විශේෂයෙන් දුරුතු පෙරහැර එහි සියලු උත්කර්ෂවත් හා සංදර්ශනවලින් සිදුවන ජනවාරි මාසයේදී.
No comments:
Post a Comment